Agustín Ibarrola
  | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | 18 de agosto de 1930 Basauri, España |
| Morte | 17 de novembro de 2023 (93 anos) Galdakao, España |
| Actividade | |
| Ocupación | pintor, escultor |
| Xénero artístico | Arte abstracta |
| Movemento | Arte abstracta |
| Participou en | |
| 5 de novembro de 2012 | Con Cataluña, con España |
| Obra | |
Obras destacables
| |
| Páxina web | agustinibarrola.com |
 | |
Agustín Ibarrola Goikoetxea, nado en Basauri, Biscaia, o 18 de agosto de 1930 e finado en Usánsolo, Galdakao, Biscaia, 17 de novembro de 2023,[1] foi un pintor e escultor español.[2]
Traxectoria
[editar | editar a fonte]Primeiros anos e militancia antifranquista
[editar | editar a fonte]Tras comezar a súa relación coa pintura de forma autodidacta (aos 16 anos realizou a súa primeira exposición), en 1948 a Deputación de Biscaia e o Concello de Bilbao concedéronlle unha bolsa coa que se trasladou a Madrid para continuar os seus estudos no taller de Daniel Vázquez Díaz, até 1955. Xunto con este deu os seus primeiros pasos no cubismo.
En 1950 coñeceu a outro artista que tivo gran influencia sobre a súa produción e a súa mentalidade artística, o escultor vasco Jorge Oteiza; xunto a el introduciuse na división e análise do espazo propia do construtivismo. Tamén aprendeu de Oteiza a mentalidade de creación artística conxunta, onde participasen numerosos artistas e diferentes artes.
En 1956, e tras realizar diversas exposicións en España, trasladouse a París. Nesta cidade coñeceu a outros artistas españois residentes alí, cos cales en 1957, no café Rond Point fundaron o Equipo 57; integrantes de devandito grupo foron José Duarte, Ángel Duarte e Juan Serrano. Nesta época, a través de José Ortega, descobre a técnica do gravado e intégrase no movemento de "Estampa Popular" do País Vasco. Esta é a súa época do construtivismo.[3]
Durante os anos 60 inicia a súa actividade política, sendo detido en xuño 1962 en Bilbao. Durante os 21 días que estivo en comisaría foi torturado. «Pegáronnos até sacarnos a pel. O pelello tiñámolo fóra do seu sitio; tiñamos partes do corpo en carne viva. Eu ouriñaba sangue moitos días», lembrou Ibarrola. Como sinalou o historiador César Lorenzo, «a ideoloxía comunista do detido, a quen acusaban de ser informante de Radio España Independente, a Pirenaica; a súa relativa mocidade (31 anos) e o momento e o lugar da detención, nunha das provincias de maior conflitividade obreira, xogaron na súa contra». Foi condenado nun consello de guerra a nove anos de prisión.[4]
Estivo encarcerado na prisión de Burgos entre 1962 e 1965. Posteriormente participou en diversas folgas obreiras, motivo polo cal foi encarcerado de novo en 1967 e estivo en prisión até 1973. Durante ambas as estancias en prisión continuou pintando. O 15 de maio de 1975 un comando parapolicial queimou o casarío que tiña alugado en Ibarranguelua, deixándoo totalmente inutilizable.
En 1963 celebrouse unha exposición da súa obra en Londres onde os seus traballos mereceron que a crítica o comparase co papel que desenvolveu Goya na súa obra Os desastres da guerra.
A súa obra pictórica é un desenvolvemento plástico da súa ideoloxía política, podendo ser inscrita dentro da pintura social, denunciando a realidade do proletariado e o mundo rural. A súa obra conxuga o espírito vasco co compromiso social cos traballadores, as xentes máis humildes, e tende cara ao expresionismo. Exemplo singular desta faceta é o seu monumental Guernica de 1977, versión-homenaxe do Guernica de Picasso creada cando artistas e institucións vascas avogaban polo traslado do orixinal picassiano, entón no MoMA de Nova York, á vila foral que o inspirou. En 2021 o Museo de Belas Artes de Bilbao adquiriu a obra de Ibarrola, unha impactante composición de 2 x 10 metros articulada en dez lenzos.
Período de madurez e militancia contra ETA
[editar | editar a fonte]Fundador e membro do Equipo 57, en cuxo seo realizou diversos estudos sobre os espazos curvos e sobre as relacións positivo-negativo e cóncavo-convexo que posteriormente influíron notablemente na súa formulación estética. Na década dos 80 iniciou a súa actividade escultórica e a súa singular visión da obra pictórica, reflectida posteriormente nalgunhas das súas obras, como os seus "Bosques".
Hai algúns anos decidiu retirarse ao seu casarío realizando obras pictóricas e escultóricas de gran formato, e traballando nas súas intervencións na natureza (Land art) nos seus Bosques, decoracións pictóricas realizadas en árbores. Un exemplo destes, e quizais o seu traballo máis coñecido, é o Bosque de Oma, preto de Guernica. Nel inspirouse o dramaturgo Pedro Víllora para a súa obra Electra en Oma.
Seguindo o "formato" elixido en Oma, Ibarrola realizou en Salamanca o coñecido como "Bosque Encantado". Trátase dun lugar, na beira do río Tormes, onde se situaron unha serie de olmos secos, debido á enfermidade da grafiose, propia destas árbores. Con eles, Ibarrola, xunto con algúns alumnos da Facultade de Belas Artes da Universidade de Salamanca creou o citado bosque, decorando os olmos con motivos de pintura de vivas cores, pola que houbo gran controversia social. En 2012 e despois da deterioración polas inclemencias do tempo esta obra foi completamente desmantelada.
Ibarrola involucrouse en movementos sociais por loita contra o terrorismo de ETA no País Vasco, sendo membro fundador á plataforma Basta Ya! e do Foro de Ermua (cuxo logo, El Faro, foi deseñado por el en 1998) de loita cívica contra o terrorismo no País Vasco.[5] Tamén manifestou en diversas ocasións o seu apoio á partido Unión Progreso e Democracia, nacido no seo de Basta Ya!, chegando a doar para a poxa dúas das súas obras co fin de recadar fondos pira devandito partido.[6]
En 1993, algunhas das súas obras, e outras de Jorge Oteiza e Jon Iturrarte sufriron sucesivos atentados por motivos políticos, todas elas situadas no País Vasco. No ano 2000 foron destruídas as cortizas dunhas cen árbores do Bosque de Oma e dous foron tallados tras unha primeira agresión dos propietarios do Bosque. Outras obras do artista tamén sufriron agresións[7]
Está en posesión da Medalla da Orde do Mérito Constitucional.
Outras das súas obras máis coñecidas son: El bosque de los tótems (1996) na Estación de Príncipe Pío de Madrid; Ola a ritmo de txalaparta (1986/1987) na estación de Chamartín de Madrid; Viaje al infinito (1985) na estación de Abando de Bilbao; e, unha das súas últimas e máis espectaculares, os Cubos de la Memoria no porto de Llanes, uns enormes cubos de formigón pintados de vivas cores no dique do porto.
Garoza é unha obra realizada en plena natureza da devesa abulense, no municipio de Muñogalindo. É o resultado dun íntimo e profundo diálogo entre Agustín Ibarrola e os granitos que afloran por todas as partes na devesa, coas aciñeiras que conforman o bosque e mesmo coa memoria de poboadores pasados que tamén deixaron a súa pegada en pedra. A obra aborda un tratamento integral da paisaxe intervindo sobre 115 pedras.
As súas actuacións na natureza xeraron gran controversia social, debido ao impacto no medio ambiente, ao utilizar pinturas en contornas naturais.
En 2006, o Concello de Logroño pediu ao escultor vasco levantar un monumento en apoio á iniciativa de Asociación de Vítimas do Terrorismo. En 2008 foi inaugurada o Monumento Homenaxe ás Vítimas do Terrorismo.
Intervención en Allariz
[editar | editar a fonte]Moi cerca de Allariz creou O Bosque do Rexo no Ecoespazo do Rexo.[8][9] Chegou a Allariz en 1997 para asentarse un tempo. Tamén poden verse algunhas das súas maquetas nos Carboeiros.[10]
Filmografía
[editar | editar a fonte]- 2004 "Agustín Ibarrola. Entre el arte y la libertad" Arteta, Iñaki. Producións Leize.
- 2018 "Ibarrola, artista indomable" Arteta, Iñaki. Producións Leize, RTVE.
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Marcos, Ana (17 de novembro de 2023). "Muere Agustín Ibarrola, el creador que convirtió el arte en una lucha contra el franquismo y ETA". elpais.com/ (en castelán). Consultado o 20 de novembro de 2023.
- ↑ Osorio, S. (2023-11-17). "Muere Agustín Ibarrola a los 93 años, el artista que se comprometió con la vanguardia y la lucha contra el terrorismo" (en castelán). Consultado o 2023-11-17.
- ↑ Lorenzo Rubio 2020, p. 178.
- ↑ "noticia" (PDF). La Vanguardia.
- ↑ "Ibarrola recibe el Premio López de Lacalle por su "infatigable defensa de la libertad"". El País (en castelán). 2006-05-06. ISSN 1134-6582. Consultado o 2023-11-17.
- ↑ "Ver contido". web.archive.org. Arquivado dende o orixinal o 04 de novembro de 2011. Consultado o 2023-11-17.
- ↑ "Un grupo de radicales destroza a golpes de pico una escultura de Ibarrola". El País (en castelán). 2003-12-12. ISSN 1134-6582. Consultado o 2023-11-17.
- ↑ "Intervención en Allariz • Agustín Ibarrola, Arte eterno y obras únicas". www.agustinibarrola.com (en castelán). 2020-09-16. Consultado o 2023-11-17.
- ↑ "Bosque de O Rexo en Allariz" (en castelán). 2015-11-14. Consultado o 2023-11-17.
- ↑ "Muere Agustín Ibarrola, pintor y escultor vasco, autor de "Piedras y árboles" en Allariz". La Región (en castelán). 2023-11-17. Consultado o 2023-11-17.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Agustín Ibarrola  |
Bibliografía
[editar | editar a fonte]- 2000 "Ibarrola: el bosque de Oma" Ibarrola, Agustín. Universidade do País Vasco.
- Lorenzo Rubio, César (2020). "La máquina represiva: la tortura en el franquismo". En Pedro Oliver Olmo. La tortura en la España contemporánea. Madrid: Los Libros de la Catarata. pp. 131–198. ISBN 978-84-1352-077-3.
- "Ibarrola Goicoechea, Agustín". Enciclopedia Galega Universal. Ir Indo. 1999-2002. ISBN 84-7680-288-9.
